หนังสือ เซเปียนส์ Sapiens A Brief History of Humankind (ปกอ่อน)

เราจะเรียนรู้อะไรได้บ้างจากหนังสือ เซเปียนส์: ประวัติย่อมนุษยชาติ (Sapiens: A Brief History of Humankind) เขียนโดย ยูวัล โนอาห์ แฮรารี (Yuval Noah Harari​)

หนังสือเล่มนี้ตั้งต้นด้วยคำถามที่ว่า “มนุษย์เราเปลี่ยนจากลิงไม่มีหาง มีประโยชน์น้อยกว่าหิ่งห้อยหรือแมงกะพรุน กลายเป็นสัตว์ประเสริฐผู้ครอบครองโลกได้อย่างไร และอนาคตจะเป็นเช่นไรต่อ”

ตามมาด้วยเรื่องราวมากมายที่อธิบายคำตอบได้เป็นอย่างดี จนหนังสือเล่มนี้กลายเป็นที่ยอมรับในระดับโลก เป็นหนังสือที่ถูกแนะนำโดยบุคคลสำคัญหลายท่าน ถึงขั้นว่าในรอบ 10 ปีมีคนเคยกล่าวว่านี่คือหนังสือที่ดีที่สุดเล่มหนึ่ง และมนุษย์ทุกคนควรได้อ่านสักครั้ง

เคน-นครินทร์ ถอดรหัสหนังสือ เซเปียนส์: ประวัติย่อมนุษยชาติ ออกมาเป็น 5 ข้อคิดที่มนุษย์เงินเดือนสามารถนำไปปรับใช้ได้ ในรายการ The Secret Sauce



1. การทำงานร่วมกับผู้อื่นคือสิ่งสำคัญ

ทำไมมนุษย์ถึงแตกต่างจากสัตว์อื่น

ลองสมมติเหตุการณ์ระหว่างมนุษย์และสิ่งมีชีวิตที่ใกล้เคียงมนุษย์ที่สุดอย่างชิมแปนซี ถ้าเราเอาสิ่งมีชีวิตสองชนิดนี้ไปปล่อยในเกาะร้าง คุณคิดว่าใครจะเอาตัวรอดได้ดีกว่ากัน

แน่นอนถ้าเป็นการพนัน ฝ่ายชิมแปนซีคงชนะขาดลอย เพราะเราต่างรู้กันดีว่าพวกมันสามารถปีนป่ายต้นไม้ หาอาหาร มีความอดทน และเอาตัวรอดได้ดีกว่า เรื่องนี้สะท้อนให้เห็นว่า หากเทียบในระดับปัจเจกชน มนุษย์ไม่ได้แตกต่างจากสัตว์อื่น เพราะความต่างนี้อยู่ที่ระดับกลุ่มบุคคลต่างหาก

เหตุผลที่มนุษย์ครองโลกได้ เพราะมนุษย์เป็นสัตว์เพียงชนิดเดียวที่สามารถร่วมมือกันได้อย่างยืดหยุ่น ต่างจากสัตว์สังคมอื่นๆ ที่ไม่สามารถปรับตัวอะไรได้มาก พวกมันล้วนแล้วแต่มีวิธีการทำงานที่ตายตัว


นั่นจึงเป็นที่มาของเคล็ดลับความสำเร็จข้อแรก คนเราต้องทำงานร่วมกันเป็นทีม สร้างระบบขึ้นมาให้คนสามารถทำงานได้อย่างสลับซับซ้อนและมีประสิทธิภาพ อย่าคิดว่าการทำงานแบบทำคนเดียว เก่งคนเดียว คนอื่นเป็นแค่ตัวประกอบแล้วจะประสบความสำเร็จ แต่สมัยนี้เรื่องนี้สำคัญยิ่งกว่าอดีตเสียอีก

ความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ของมนุษย์ เช่น การสร้างพีระมิดหรือการบินไปดวงจันทร์ ไม่ได้เกิดจากความสามารถของตัวบุคคล แต่เกิดจากความสามารถของการร่วมมืออย่างยืดหยุ่น และเป็นจำนวนมากต่างหาก

2. หมั่นฝึกจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์อยู่เสมอ

มนุษย์เป็นสัตว์ชนิดเดียวในโลกที่สามารถสร้างและเชื่อสิ่งสมมติขึ้นมาได้ ตราบเท่าที่ทุกคนเชื่อในเรื่องสมมติเดียวกัน ทุกคนก็จะเชื่อฟังกฎเดียวกัน และปฏิบัติตามเรื่องต่างๆ ไปพร้อมกัน

เบื้องหลังการสร้างสิ่งสมมติทั้งหมดล้วนมาจากจินตนาการ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องผีสางเทวดา ศาสนา ประเทศชาติ รวมไปถึงความเชื่ออื่นๆ ดังนั้นสำหรับคนทำงาน จินตนาการจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ทำให้เกิดนวัตกรรม ความคิดสร้างสรรค์ ทำให้บุคคลหรือองค์กรโดดเด่นเหนือคู่แข่งอื่นๆ นั่นเอง

การนินทาคือนวัตกรรมที่ทำให้คนสามารถร่วมมือกันได้ ในขณะที่สัตว์อื่นๆ สื่อสารกันเพื่อเพียงถ่ายทอดเรื่องจริงเท่านั้น
3. การเต็มใจยอมรับว่าเราไม่รู้ พาเราไปรู้เรื่องใหม่ได้เสมอ

อีกบทที่น่าหยิบยกขึ้นมาพูดถึงคือเรื่องการปฏิวัติวิทยาศาสตร์

หัวข้อหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของคนยุคปัจจุบันโดยตรงเล่าไว้ว่า วิทยาศาสตร์สมัยใหม่ตั้งอยู่บนแนวคิดของความไม่รู้ หรือที่เรียกว่า การเต็มใจยอมรับว่าเราไม่รู้ (ignoramus) เราต้องเชื่อก่อนว่าตัวเองไม่ได้รู้ไปเสียหมด ไม่มีความคิดรวบยอดหรือทฤษฎีแบบใดเลยที่ศักดิ์สิทธิ์ และไม่สามารถล้มล้างได้

หากคุณเป็นคนทำงาน ถ้าคิดว่าตัวเองรู้ทุกอย่างไปเสียหมดแล้ว คุณก็อาจเสียโอกาสในการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ไปได้ ฉะนั้นยอมรับก่อนว่าเรายังไม่รู้ และหมั่นเรียนรู้เข้าไว้จึงดีที่สุด

4. ใช้ความทะเยอทะยานให้ถูกวิธี

ผู้เขียนหนังสือตั้งคำถามชวนคิดว่า เพราะเหตุใดในอดีตลูกตุ้มอำนาจถึงเหวี่ยงจากเอเชียไปอยู่ที่ยุโรป ทำไมผู้คนต่างมองว่ายุโรปคือความเก่งกาจ ทันสมัย น่านับถือ

ผู้เขียนเล่าต่อว่า เบื้องหลังความคิดที่เป็นคำตอบของเรื่องนี้มาจากความทะเยอทะยานของชาวยุโรป ที่ต้องการยึดครองอำนาจอย่างไม่รู้จักคำว่าพอ และไม่สามารถมีใครเทียบเทียมได้

ความทะเยอทะยานนี่เองจึงเป็นส่วนผสมความสำเร็จของนักธุรกิจแห่งยุคอย่าง อีลอน มัสก์ แจ็ค หม่า เจฟฟ์ เบโซส์ ฯลฯ ถ้าคนทำงานลองนำความทะเยอทะยานมาใช้อย่างเหมาะสม และก่อให้เกิดประโยชน์โดยไม่เบียดเบียนใคร ทุกคนย่อมมีโอกาสประสบความสำเร็จในเส้นทางของตัวเองได้อย่างแน่นอน

5. อย่าโฟกัสเรื่องเงินทองเพียงสิ่งเดียว จนลืมใส่ใจสุขภาพและครอบครัว

คนเราจะตรวจนับความสุขจากอะไร

นิยามความสุขที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางมากที่สุดคือ ความเป็นอยู่ที่ดีแบบอัตวิสัย หรือความรู้สึกที่เรารู้สึกได้ภายในใจของเรา โดยจากงานวิจัยของความสัมพันธ์ระหว่างความสุขและปัจจัยแบบอัตวิสัย ได้ข้อสรุปที่น่าสนใจว่า เงินตรานำมาซึ่งความสุขได้จริง แต่เพียงแค่ระดับหนึ่งเท่านั้น เมื่อเกินกว่าจุดนั้นแล้วจะส่งผลน้อยมาก เพราะสิ่งที่สำคัญยิ่งกว่านั้นคือสุขภาพและครอบครัว บางคนฐานะยากจนแต่มีความสุขมากกว่ามหาเศรษฐีร่ำรวย

ดังนั้นอย่าทำงานเพื่อมุ่งมั่นสร้างชื่อเสียงเงินทองเพียงทางเดียว แต่จงตักตวงเวลา และความสัมพันธ์กับคนรอบตัวเอาไว้ให้มากที่สุด